در دنیای کنونی در بسیاری از موارد تجارت به سبک سنتی جای خود را به تجارت به سبک الکترونیکی داده و درآمد کلانی را نصیب کشورهای پیشرو در این نوع تجارت کرده است. لذا ضروری است تا به جهت سهیم شدن مردم کشورمان از این درآمدهای سرشار توجه بیشتری به توسعه تجارت الکترونیک در کشور به عمل آید.

علی حلاج پور

امروزه استفاده از اینترنت پرسرعت به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه صنعتی، اقتصادی کشورها به شمار می‌رود و به جرأت می‌توان گفت توسعه تجارت الکترونیک نیز برپایه اینترنت پرسرعت با قابلیت‌های بیشتر استوار می‌باشد. خوشبختانه قانون‌گذاران در برنامه‌های توسعه کشور راه‌اندازی اینترنت پرسرعت را پیش‌بینی نموده‌اند و متعاقباً متولیان فناوری اطلاعات (IT) در کشور نیز اقدامات خوبی در این حوزه انجام داده‌اند. لکن با نگاهی به ضریب نفوذ اینترنت باند پهن به میزان بیش از 90 درصد در کشور کره جنوبی و همین ضریب در کشورمان به میزان کمتر از یک درصد که به عواملی از قبیل گرانی قیمت اینترنت پرسرعت، عدم فرهنگ‌سازی و توسعه بسترهای مخابراتی لازم و ... بستگی دارد، به این نتیجه خواهیم رسید که هنوز راه زیادی در پیش رو داریم که در این راستا می‌توان به کمک فناوری‌های جدید در این حوزه راه را هموارتر نمود.
فناوری وایمکس که بیش از دو سال از ورودش به کشور می‌گذرد با ارائه اینترنت پرسرعت بی‌سیم به روش اقتصادی‌تر در مناطقی که امکان دسترسی به اینترنت از روش‌های وابسته به سیم مسی تکنولوژی (ADSL ) نمی‌باشد و همچنین قابلیت انتقال داده‌ها در این شبکه با ضریب امنیت بالا می‌تواند بسترهای لازم برای توسعه بانکداری الکترونیکی که از مؤلفه‌های مهم برای توسعه تجارت الکترونیکی می‌باشد را فراهم سازد.
در این تحقیق کاربردی ضمن ارائه یک تعریف کلی از تجارت الکترونیکی و برشمردن مزایای آن برای توسعه اقتصادی کشور، روش‌های موجود برای دسترسی به اینترنت و مقایسه آنها با یکدیگر انجام شده است و در ادامه فناوری وایمکس با قابلیت‌های آن معرفی و اهم کاربردهایی که می‌تواند در توسعه تجارت الکترونیک در کشور را داشته باشد در قالب نتایج تحقیق مطرح و در خاتمه نیز پیشنهادهایی جهت کاراتر بودن فناوری مورد ‌نظر و افزایش ضریب نفوذ آن در کشور ارائه گردیده است.

تجارت الکترونیکی

1) تعریف تجارت الکترونیکی
تجارت الکترونیکی عبارت است از انجام فرآیند بازرگانی، وساطت و مبادله کالا، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های رایانه‌ای از قبیل اینترنت.
2) نقش تجارت الکترونیکی در توسعه اقتصادی کشور
- ورود به بازارهای فرا‌منطقه‌ای به منظور بازاریابی جهانی و ایجاد فرصت‌های تجاری جدید
- دسترسی سریع به اطلاعات و امکان مقایسه کالاها با یکدیگر
- امکان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهانی و تقویت موضع رقابتی کشور در دنیا
- افزایش و توسعه تولید، فروش، درآمد و سرمایه‌گذاری
- افزایش اشتغال و گسترش فرصت‌های جدید شغلی
- کاهش هزینه پرداخت الکترونیکی نسبت به پرداخت سنتی
- جلوگیری از اتلاف وقت و کاهش ترددهای بی‌مورد (‌حفظ محیط زیست‌)
3) موانع تجارت الکترونیکی در کشور
- فقدان نظام بانکداری الکترونیکی نوین
- هزینه بالای استفاده از اینترنت پرسرعت در کشور
- فقدان امنیت لازم در فضای مجازی برای انجام مبادلات و تبادل اطلاعات
- عدم فرهنگ‌سازی و وضع قوانین لازم برای تجارت الکترونیک
- عدم وجود کارت‌های اعتباری بین‌المللی
-
روش‌های دسترسی به اینترنت
از آنجائی که لازمه ورود به تجارت الکترونیکی دسترسی به شبکه اینترنت و ضرورت توسعه ظرفیت تجارت الکترونیکی، بسترسازی زیرساخت‌های مورد نیاز آن از جمله اینترنت پرسرعت و بانکداری الکترونیک می‌باشد. لذا در این بخش روش‌های دسترسی به اینترنت در کشور و مزایا و معایب آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

الف ) دسترسی به اینترنت از طریق شماره گیری یا Dail up:
روش اتصال به شبکه اینترنت از طریق شماره گیری یا Dail up مستلزم داشتن یک خط تلفن معمولی و یک دستگاه مودم (تبدیل سیگنال‌ها جهت همخوانی با شبکه اینترنت) و کامپیوتر می‌باشد. از مزایای آن هزینه پائین‌تر آن نسبت به دیگر روش‌های دسترسی به اینترنت است و در مقابل اشغال خط تلفن کاربر در تمام مدت استفاده از اینترنت و همچنین سرعت کند و حلزونی آن و دارا نبودن قابلیت‌های جدید از معایب مهم آن می‌باشد که استفاده از آن را در دنیا به روش تقریباً منسوخ شده تبدیل نموده است. البته لازم به توضیح است که استفاده از روش فوق هنوز در ایران متقاضیانی دارد.
ب ) دسترسی به اینترنت از طریق ADSL (خط دیجیتالی نامتقارن):
ADSL ، به نوعی ارتباط پرسرعت داده‌ها جهت دسترسی به اینترنت اطلاق می‌گردد که از طریق خطوط تلفن ثابت و نصب مودم مربوطه در کامپیوتر امکان‌پذیر می‌گردد. روش فوق تکنولوژی جدید‌تری است که بر بستر کابل تلفن معمولی و با نصب یک سیستم ویژه در داخل پست مخابراتی منطقه سکونت مشترکین عمل می‌کند و سرعت اینترنت کاربر با توجه به پهنای باند دریافتی از شرکت ارائه دهنده سرویس‌، متغیر است‌. در حال حاضر شرکت‌های بخش خصوصی با عنوان PAP و شرکت مخابرات ایران نسبت به ارائه سرویس مورد‌نظر در سطح کشور اقدام می‌نمایند‌.
1) اهم مزایای ADSL‌:
- کیفیت مناسب‌تر انتقال داده‌ها نسبت به سرویس Dail up
- اتصال به اینترنت با سرعت بالا برای مصارف ویدئویی‌، صوتی و تصویری
- اتصال دائم به اینترنت بدون آنکه خط تلفن مشترک اشغال شود.
2) معایب ADSL :
- ADSL وابسته به شبکه کابلی و کیفیت کابل و توسعه شبکه سیمی می‌باشد لذا در مناطق کوهستانی و روستاهای دوردست ارایه سرویس به این روش میسر نمی‌باشد‌.
- ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در مناطقی که ازدحام مراکز اداری‌، تجاری و ... می‌باشد‌، کاربران خانگی به دلیل نبودن پورت خالی مخابراتی درمحل سکونتشان، امکان دریافت این سرویس را ندارند.
- پدیده اشتراک‌گذاری پهنای باند‌: به این مفهوم که با اتصال همزمان چند کاربر‌، پهنای باند اختصاص داده شده به یک کاربر با چند کاربر دیگر به اشتراک گذاشته می‌شود که این امر باعث می‌شود علیرغم ثابت بودن پهنای باند‌، ضریب هم زمانی افزایش یافته و در نهایت کاربر از سرعت پهنای باند خریداری کرده در تمام مدت شبانه روز برخوردار نگردد‌.
ج) دسترسی به اینترنت از طریق(Wi- Fi ( Wireless Fidelity:
تکنولوژی دسترسی به اینترنت به صورت بی‌سیم می‌باشد. این نوع شبکه‌های ارتباطی از امواج رادیویی استفاده می‌کنند، در این شبکه‌ها یک قطعه رایانه‌ای اطلاعات را تبدیل به امواج رادیویی نموده و سپس آنها را از طریق آنتن ارسال می‌نماید و در طرف دیگر یک روتر بدون سیم با دریافت سیگنال‌های مربوطه و تبدیل آنها به اطلاعات اولیه، داده‌ها را برای کامپیوتر قابل فهم خواهد نمود.
اغلب لپ‌تاپ‌ها مجهز به سیستم wi-Fi داخلی هستند. در غیر اینصورت با نصب یک کارت وای فای بر روی لپ تاپ و یا کامپیوتر رومیزی و با گرفتن یک اشتراک از شرکت ارائه دهنده اینترنت بدون سیم می‌توان از خدمات آن بهره‌مند شد. این فناوری به کاربر اجازه می‌دهد تا امکان اتصال به اینترنت را در فرودگاه، هتل‌ها، کتابخانه‌ها و ...... داشته باشد.
به طور خلاصه مزیت این روش نسبت به ADSL امکان دسترسی بدون سیم به اینترنت بوده و مشکل اصلی دسترسی از طریق و ای فای‌، محدوده کم تحت پوشش آن می‌باشد.

فناوری جدید وایمکس (wimax)
به طور کلی دسترسی به اینترنت از طریق Dial up با مشکل کندی سرعت و روش ADSL با مشکل فراهم نبودن آن در تمام مناطق و روش بی‌سیم wi-Fi با مشکل محدوده کم تحت پوشش آن مواجه می‌باشد.
از آنجایی که برای توسعه تجارت الکترونیکی بایستی فناوری ارائه نمود که مشکلات فوق‌الذکر را برطرف و قابلیت‌های لازم را از قبیل امنیت انتقال داده‌ها در شبکه برای توسعه بانکداری الکترونیکی ارایه نماید. لذا در ادامه تکنولوژی جدید‌تر wimax معرفی و بررسی می‌گردد.

1) معرفی فناوری Wimax interoperability Of Microwave Access worldwide
وایمکس برگرفته از کلمات انگلیسی فوق‌الذکر و به معنی دستیابی گسترده و جهانی به امواج مایکروویو به گونه‌ای است که از قابلیت بهره برداری متقابل یا Interoperability برخوردار باشد. به عبارتی دیگر وایمکس امکان ارائه خدمات باند پهن بی‌سیم را در هر زمان و تمام مناطق فراهم می‌آورد.

2) اصول پایه‌ای فناوری وایمکس:
وایمکس شامل دو قسمت دکل (‌همانند دکل‌های BTS موبایل) و گیرنده (که آنتن آن در اندازه‌های کوچکی طراحی و براحتی نصب می‌شوند) می‌باشد. همچنین سرویس‌های وایمکس عبارتنداز‌:
الف)سرویس با دید مستقیم (LOS)‌: در این روش یک آنتن در دید مستقیم دکل و ایمکس قرار دارد و از محدوده فرکانس 10تا 66 گیگا هرتز استفاده می‌شودکه می‌تواند تا شعاع 50 کیلومتری را پوشش دهد.
ب) سرویس بدون دید مستقیم (NLOS)‌:در این روش آنتن در دید مستقیم دکل قرار ندارد و از فرکانس پائین در محدوده 2 تا 11 گیگا هرتز استفاده می‌شودکه می‌تواند تا شعاع 6 تا 9 کیلومتری را پوشش دهد.

3) تجهیزات و استانداردهای فنی وایمکس‌:
تجهیزات وایمکس شامل دو نوع ثابت (Fix ) و سیار ( Mobile) می‌باشندکه استاندارد IEEE802.16 برای دستیابی به این شبکه در حالت ثابت و با سرعت داده‌ای معادل 40 مگابیت در ثانیه و شعاع تحت پوشش 3 تا 10 کیلومتر برای مشترکان طراحی شده است و همچنین استانداردIEEE802.16E برای دستیابی به این شبکه برای برقراری ارتباط بی‌سیم در حالت سیار با سرعت داده‌ای 15 مگابیت در ثانیه و شعاع تحت پوشش3 تا 5 کیلومتری طراحی شده است که هر دو دارای تاییدیه گروه بین‌المللیwimax forum (مسوول تست و آزمایش سازگاری و یکپارچگی تجهیزات تولیدکنندگان) نیز می‌باشند.
لازم به ذکر است سرعت داده‌ای برای کاربران بستگی به عواملی نظیر نوع فرکانس استفاده شده، فاصله کاربر تا ایستگاه پایه‌، قرار گرفتن کاربر در حالت دید مستقیم و یا بدون دید مستقیم و همچنین تعداد کاربران خواهد داشت.

4) خدمات فناوری وایمکس:
اهم خدماتی که wimax ارائه می‌دهد عبارتست از‌: اینترنت پرسرعت بی‌سیم به خصوص در مناطقی که دسترسی به اینترنت از روش‌های دیگر امکان ندارد، همچنین سرویس‌های ویدئو، ویدئو کنفرانس، تلفن روی بستر اینترنت (Voip) و بازی‌های آنلاین و شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) که این قابلیت‌ها شرایط رقابت با فناوری‌های کابل و ADSL و فیبر‌نوری را به خوبی فراهم نموده است.
لازم به توضیح است برابر آخرین آمار گروه کاری بین‌المللی Wimax Forum درحال حاضر تعداد 582 بهره‌بردار وایمکس در جهان فعالیت می‌کنند و در کشور ما نیز مهمترین ارایه کننده سرویس‌های wimax شرکت مبین‌نت به عنوان تنها اپراتور سراسری می‌باشد.

5) مزایا و قابلیت‌های Wimax نسبت به فناوری‌های مشابه:

- قابلیت سیار بودن و ایمکس: کاربران حتی در حال حرکت در همه مناطق از اینترنت پرسرعت بهره‌مند می‌‌شوند.
- قابلیت امنیت بالای انتقال داده‌ها: داده به صورت کد و رمز‌گذاری منتقل شده و دسترسی به آنها فقط در اختیار کاربر است.
- یکپارچگی مودم، فرستنده و گیرنده رادیویی در سایز بسیار کوچک و قابل حمل و امکان نصب آسان
- عدم نیاز به دید مستقیم میان مودم سمت کاربر و آنتن مرکزی و شعاع فوق‌العاده زیاد تحت پوشش آن در حین سرعت بالای انتقال داده‌ها
- ارایه قابلیت‌های فناوری ADSL برای مسافت‌های طولانی‌تر
- عدم نیاز به کابل‌کشی وکارهای عمرانی هزینه‌بر
- و ایمکس می‌تواند سرعت داده‌هایی ماننده وای فای را پشتیبانی نماید که موضوع تداخل امواج نیز کاهش خواهد یافت.
- وایمکس دارای پهنای باند و طیف فرکانسی گسترده‌تری نسبت به وای فای می‌باشد‌.
- قابلیت ارائه سرویس‌هایی صوت‌، تصویر و داده (data) با کیفیت بالا و بدون محدودیت حجمی یا زمانی با توجه به پهنای باند اختصاصی

خلاصه و نتیجه‌گیری

توسعه تجارت الکترونیکی در ایران نیازمند رشد هماهنگ زیرساخت‌های امنیتی و مخابراتی، بانکداری الکترونیکی، گواهی دیجیتالی و همچنین بسترهای حقوقی لازم است چرا که نبود بستر برای گواهی الکترونیکی در کشور دلیلی برای عدم پرداخت الکترونیکی (مهم‌ترین مؤلفه تجارت الکترونیک) می‌باشد که این امر نیز و ابستگی شدیدی به وجود اینترنت پرسرعت با ضریب امنیت بالا برای انتقال داده‌ها در فضای مجازی (شبکه) و تصویب قوانین لازم خواهد داشت. لذا در این بخش راهکارهای کاربردی که فناوری جدید و ایمکس می‌تواند برای تحقق و تسهیل در توسعه ظرفیت تجارت الکترونیک در کشور ارایه نماید به شرح نتایج ذیل عنوان می‌گردد.
نتیجه این که:
1) در نسخه‌های استاندارد 802.16 IEEE فناوری وایکمس انتقال داده‌ها در شبکه به صورت رمز‌نگاری برنامه‌ریزی شده و دسترسی به داده‌ها فقط با داشتن نام کاربری و اسم رمز ا مکان‌پذیر می‌باشد و کاربران (خصوصاً کاربران سیار) می‌توانند در هر نقطه‌ای با داشتن چنین اجازه‌ای به این شبکه متصل شده و از امکانات ویژه آن برخوردار شوند این قابلیت ویژه زمینه تحقق بیشتر بانکداری الکترونیکی در کشور را فراهم خواهد نمود.
2) قابلیت راه‌اندازی تدارک الکترونیکی در کشورکه منجر به توسعه ظرفیت تجارت الکترونیکی و افزایش قابلیت پردازش تراکنش‌ها و همچنین توانمندی دولت در جهت تحقق دولت الکترونیک،
پرداخت‌ها، مالیات‌ها، تخصیص منابع مالی و..... به شکل مؤثر‌تری خواهد شد.
3)گسترش شبکه‌های انتقال داده توسط فناوریwimax شرایط ایده‌آل برای برقراری ارتباط بین هزاران دستگاه ATMوPOS موجود در کشور را به منظور فراگیر شدن استفاده کاربردی ازکارت‌های بانکی و حذف پول برای پرداخت‌های خرد را فراهم نموده و خرید با کارت اعتباری از سازمان‌ها و شرکت‌های تجاری را آسان‌تر می‌نماید.
4) قابلیت Interoperability در فناوری wimax این امکان را برای کاربر فراهم می‌نماید که وی محصول با ویژگی‌های مورد‌نظر خود را خریداری و اطمینان داشته باشد که محصول خریداری نموده با سایر محصولات مورد تأیید مشابه‌اش هماهنگی و سازگاری دارد که این موضوع باعث رقابت بین شرکت‌ها، ارتقاء کیفیت محصولات و در نتیجه کاهش قیمت‌ها خواهدشد.
5) فناوری وایمکس امکان بارگذاری اطلاعات بر روی گوشی‌های تلفن همراه بصورت حجمی در قالب تصویر، صوت و انیمیشن و.... در هر منطقه‌ای راکه کاربر حضور دارد (درحال حرکت) فراهم می‌سازد که این قابلیت برای جنبه‌های تبلیغاتی تجاری و... بسیار مؤثر خواهدبود.
پیشنهــادات

1) فناوری وایمکس، سیستمی مبتنی بر دکل است و نمی‌توان آن را به عنوان راهکرد تجاری و یا مختص کاربران نهایی به حساب آورد لذا بایستی فضای اشغال دکل‌های وایمکس را به اندازه‌ای محدود نمود که قابلیت جاسازی در دکل‌های موجود کنونی (باسازگار نمودن عملکردها) را داشته باشند.
2) با توجه به قابلیت‌های موجود در فناوری وایمکس و وای‌فای می‌توان از پیوند آنها با هم و استفاده از مزایای هرکدام به عنوان مکمل یکدیگر، راهکردهای جدید جهت ارائه خدمات اینترنتی بیشتر برای توسعه تجارت الکترونیک در کشور استفاده کرد، به طوری که فناوری وایمکس به عنوان زیر‌ساختی کلیدی برای فناوری وای فای جهت ارائه به کاربران نهایی به حساب آید.
3) توسعه سیستم‌های (دوربین) نظارت ویدئویی که با وجود قابلیت‌های فناوری وایمکس اقتصادی‌تر خواهد شد.
4) توسعه پوشش شبکه وایمکس برای دسترسی به اینترنت پرسرعت بی‌سیم در سراسر کشور
5) کاهش قیمت پهنای باند و یا اختصاص یارانه به کاربران برای تهیه کالای اساسی سبد خانوار آنها (اینترنت پر‌سرعت)

منابع و مآخذ

- دکتر محمود زرگر، مدل‌های راهبردی و راهکارهای تجارت در اینترنت، انتشارات بهینه ، 1380
- مهندس زهرا استاد رحیمی، اصول و روش‌های طراحی و مهندسی مراکزشبکه‌های سوئیچ، 1379
- مهندس فتح ا... کریم زادگان- فرهنگ اختصارات فناوری ارتباطات‌، نشر فروغ مهر- 1384
- ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات‌، شماره 75و76 ، مهر وآبان1389
- متخصصان گروه علمی‌، تحلیلی طیف - Wimax تکنولوژی، تجارت‌، چشم‌انداز - انتشارات هم پا 1388